Croeso i’n hail Fis Hanes Ogwr blynyddol. Wedi’i drefnu gyda Rhwydwaith Treftadaeth Ogwr, edrychwn ymlaen at fis llawn sgyrsiau hanes, teithiau cerdded a gweithgareddau ledled Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr.
Ariennir y prosiect hwn gan lywodraeth y DU drwy Gronfa Ffyniant Gyffredin y DU, mewn partneriaeth â Chyngor Bwrdeistref Sirol Pen-y-bont ar Ogwr. Sylwer, er bod y rhan fwyaf o ddigwyddiadau yn rhad ac am ddim, mae llawer o ddigwyddiadau yn gofyn i chi archebu ymlaen llaw.
Eleni mae rhaglen Mis Hanes hefyd yn cynnwys sawl digwyddiad lle mae’n rhaid prynu tocynnau, gan gynnwys ffilmiau hanesyddol, a sioe gomedi wedi’i hysbrydoli gan hanes. Mae yna hefyd nifer o Ddiwrnodau Agored am ddim ledled y sir drwy gydol mis Medi, a gynhelir mewn cydweithrediad â gŵyl Drysau Agored CADW.
Os oes gennych unrhyw gwestiynau, gallwch naill ai gysylltu â’r lleoliad ar gyfer y digwyddiad penodol, neu gallwch e-bostio: history@awen-wales.com
Edrychwn ymlaen at eich gweld yn nigwyddiadau’r Mis Hanes drwy gydol mis Medi!
*Mae tocynnau a gweithgareddau ar gael ar sail cyntaf i’r felin, a gall sgyrsiau newid. Bydd unrhyw newidiadau yn cael eu cyfleu ar y cyfryngau cymdeithasol ac yn uniongyrchol i ddeiliaid tocynnau
Mawrth 2 – 7pm | Sgwrs hanes – ‘Arthur a Seintiau Cymreig yr Oes Dywyll’ | Tafarn gymunedol y Three Horse Shoes, Cefn Cribwr | Dim angen archebu | Graham Loveluck-Edwards sy’n trafod Seintiau Cymreig yr Oes Dywyll a’r cysylltiad rhwng y cenhadon hyn a phoblogrwydd y straeon am y Brenin Arthur. |
Merched 3 – 2.15pm | Sgwrs hanes – ‘Seintiau Cymreig’ (Sgwrs Gymraeg) | Llyfrgell Porthcawl | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Rhian Rees sy’n siarad am y seintiau Cymreig a’r effaith a gawsant ar hanes a diwylliant Cymru yn y sgwrs Gymraeg hon. |
Iau 4 – 11.30m | Sgwrs hanes – ‘Hunting the Bullseye Killer: How TV Archives Helped to Snare a Murderer.’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | Y newyddiadurwr a chyflwynydd newyddion ITV Cymru Jonathan Hill, cyd-awdur ‘The Pembrokeshire Murders: Catching the Bullseye Killer’, sy’n esbonio sut y gwnaeth archifau teledu helpu i ddal y ‘Bullseye Killer’. |
Iau 4 – 7pm | Sinema – ‘Mr Burton’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol: £5-£5.50 | Stori anhygoel athro a ysbrydolodd fachgen ifanc o Bont-rhyd-y-fen i ddod yn un o actorion gorau ei genhedlaeth. |
Sadwrn 6 – 12 pm-4.30pm | Diwrnod Agored ac arddangosfa | Neuadd y Dref Maesteg | Dim angen archebu | Dewch i ymweld ag awditoriwm Neuadd y Dref wedi’i hadfer, sydd am un diwrnod yn cynnal arddangosfa arbennig gan VisionFountain, ‘Cymru: Cartref Oddi Cartref’ |
Sul 7 – 3pm | Taith Gerdded Hanes – Tref Pen-y-bont ar Ogwr | Canol tref Pen-y-bont ar Ogwr | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | Ymunwch â’r hanesydd Graham Loveluck-Edwards ar daith gerdded drwy amser yng nghanol tref Pen-y-bont ar Ogwr. Mae’r daith gerdded hon yn addas ar gyfer pob oedran a gallu. |
Llun 8 – 7.30pm | Cyfarfod cyhoeddus – Cymdeithas Hanes Bro Ogwr (Digwyddiad Cymraeg) | Tafarn y Three Horse Shoes, Cefn Cribwr | Dim angen archebu | Ymunwch â Chymdeithas Hanes Bro Ogwr ar gyfer cyfarfod cyhoeddus, gyda sgwrs gan Gwyn Roberts am Dryweryn. Mae’r sgwrs Gymraeg hon hefyd ar gael drwy Zoom. |
Mawrth 9 – 11am | Sgwrs Hanes – ‘Porthladdoedd Cymru a rhagchwiliadau’r Ail Ryfel Byd gan yr Almaenwyr’ | Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Nigel Robins sy’n esbonio popeth am Borthladdoedd De Cymru a hanes Rhagchwiliadau o’r Awyr yr Almaenwyr. |
Mawrth 9 – 11am-5pm | Arddangosfa – ‘Cymru: Cartref Oddi Cartref’ | Llyfrgell y Pîl | Dim angen archebu | Mae ‘Cymru: Cartref Oddi Cartref’ yn arddangosfa amlgyfrwng ryngweithiol gan VisionFountain. Yn ddiweddar roedd yr arddangosfa yn y Senedd, ac mae’n cynnwys straeon a gasglwyd o gymunedau amrywiol Cymru. |
Mawrth 9 -2pm | Sgwrs Hanes – ‘Y Normaniaid yn ne Cymru’ | Llyfrgell y Pîl | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Cafodd y Normaniaid effaith fawr pan gyrhaeddon nhw dde Cymru yn yr 11eg ganrif. Mae John Richards yn dweud wrthym bopeth amdanyn nhw. |
Merched 10 – 7pm | Sinema – ‘Mr Burton’ | Neuadd y Gweithwyr Blaengarw | Mae archebu’n hanfodol: £5-£5.50 | Stori anhygoel athro a ysbrydolodd fachgen ifanc o Bont-rhyd-y-fen i ddod yn un o actorion gorau ei genhedlaeth. |
Iau 11 – 2pm | Sgwrs Hanes – ‘Hunaniaeth Gymreig a’r Ail Ryfel Byd’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | Bydd yr Athro Martin Johnes o Brifysgol Abertawe yn archwilio sut effeithiodd yr Ail Ryfel Byd ar ymdeimlad pobl o fod yn Gymry. |
Iau 11 – Sadwrn 13: 11am-4pm | Arddangosfa: ‘Yr Hen Bont Garreg 600’ | Tŷ Carnegie, Pen-y-bont ar Ogwr | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | I ddathlu pen-blwydd yr hen bont garreg yn 600 oed, mae Cymdeithas Hanes Lleol Pen-y-bont ar Ogwr a’r Cylch wedi creu’r arddangosfa arbennig hon. |
Iau 11 – 7pm | Sinema: ‘The Color Purple’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol: £5-£5.50 | Fersiwn gerddorol 2023 o’r stori hon am chwaeroliaeth anhygoel tair menyw yn Ne’r Unol Daleithiau yn ystod y 1900au cynnar. |
Gwener 12 – 2pm | Sgwrs Hanes – ‘Esbonio Lleoedd yng Nghymru yn yr Oesoedd Canol’ | Llyfrgell y Pîl | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Roedd awduron yr Oesoedd Canol yn cysylltu trefi a mynyddoedd â brenhinoedd, proffwydi a brwydrau chwedlonol. Bydd Dr Rebecca Thomas yn archwilio’r ffenomen hon a’r hyn y mae’n ei ddweud wrthym am hunaniaethau yn yr Oesoedd Canol. |
Sadwrn 13 – 10am-4pm | Diwrnod Agored – Cymdeithas Treftadaeth Cwm Garw | Capel y Tabernacl, Pontycymer | Dim angen archebu | Ymunwch â Chymdeithas Treftadaeth Cwm Garw ar gyfer Diwrnod Agored, gydag arddangosfeydd treftadaeth a pherfformiad arbennig ar yr organ. |
Sad 13: 10am-2pm | Diwrnod Agored – Cymdeithas Hanes Teulu Morgannwg | Canolfan Adnoddau Abercynffig | Dim angen archebu | Cymdeithas Hanes Teulu Morgannwg yn cynnal diwrnod agored, gyda chyfleoedd ar gyfer ymchwil a gwirfoddolwyr wrth law i helpu gydag ymholiadau. |
Sul 14: 11am-3pm | Diwrnod Agored – Tŷ Sant Ioan | Tŷ Sant Ioan, Pen-y-bont ar Ogwr | Dim angen archebu | Dewch i ymweld â’r annedd gyfanheddol hynaf ym Mhen-y-bont ar Ogwr, a dysgwch bopeth am hanes y tŷ hanesyddol diddorol hwn. |
Llun 15: 10.30am | Taith Gerdded Hanes – Parc Gwledig Bryngarw | Parc Gwledig Bryngarw | Taith gerdded am ddim; rhaid talu am barcio | Ymunwch â Rheolwr Parc Bryngarw, Adam, ar gyfer taith gerdded astudiaethau natur o amgylch Parc Gwledig Bryngarw – argymhellir esgidiau cerdded! |
Mawrth 16 – 2.15pm | Sgwrs Hanes – ‘Y Ferch o Gefn Ydfa’ | Llyfrgell Abercynffig | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Efallai fod ‘Y Ferch o Gefn Ydfa’ yn stori garu drasig, ond mae Anna Rankin yn esbonio’r hanes y tu ôl i’r chwedl leol hon. |
Mawrth 16 – 4pm | Sgwrs Hanes – ‘Bywyd ac Amserau Gerallt Gymro’ | Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Colin Wheldon James sy’n sôn am fywyd ac amserau’r offeiriad a’r hanesydd o’r 12fed ganrif, Gerallt Gymro. |
Mawrth 16 – 6pm | Sgwrs Hanes BSL – ‘Y Llychlynwyr yng Nghymru’ (BSL) | Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Emily Rose tywysydd teithiau iaith arwyddion Prydain sy’n arwain taith yn olrhain hanes y Llychlynwyr yng Nghymru. |
Mawrth 16 – 7pm | Sgwrs Hanes – ‘Cymeriadau a helpodd i lunio Porthcawl.’ | Hi Tide, Porthcawl | £1 | Mae sgwrs Ceri Joseph yn tynnu sylw at rai o gymeriadau mwyaf dylanwadol Porthcawl dros 200 mlynedd o hanes y dref. |
Merched 17 – 2.15pm | Sgwrs Hanes – Cymru yn y Gemau Olympaidd a Pharalympaidd | Llyfrgell Pencoed | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Phil Cope sy’n siarad am hanes Cymru yn y Gemau Olympaidd a Pharalympaidd, ac mae’n dod ag eitemau Olympaidd cofiadwy gydag ef ar gyfer y sgwrs ddiddorol hon. |
Merched 17 – 7pm | Sioe: ‘Pum camgymeriad a newidiodd hanes’ | Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol: £22.50-£23.50 | Sioe adrodd straeon hanesyddol doniol am bump o bobl a sut y newidiodd eu camgymeriadau (mawr a bach!) y byd. Perfformir gan yr hanesydd a’r digrifwr Paul Coulter. |
Iau 18 – 2pm | Trafodaeth Hanes – ‘Goresgyniad Normanaidd 1066’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae angen archebu – am ddim | Ymunwch â’r haneswyr Colin Wheldon James a David Pilling ar gyfer trafodaeth ddifyr ar oresgyniad Normanaidd 1066. |
Iau 18 – 7pm | Sinema: ‘Oppenheimer’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol: £5-£5.50 | Ffilm a enillodd Oscar am hanes y gwyddonydd Americanaidd, J. Robert Oppenheimer a’i rôl yn natblygiad y bom atom. |
Sadwrn 20 -11.30am | Digwyddiad i blant: ‘Straeon a the’ | Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr | Dim angen archebu | Ymunwch â morwyn Edwardaidd ar gyfer te bore arbennig yn Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr, ynghyd â straeon am fywyd yn oes Edward. |
Sadwrn 20 – 9am-1pm | Diwrnod Agored – Cymdeithas Hanes Lleol Cwm Ogwr | Canolfan Treftadaeth Cwm Ogwr, Y Mem, Nant-y-moel | Dim angen archebu | Mae Cymdeithas Hanes Lleol Cwm Ogwr yn croesawu pawb i’r Ganolfan Treftadaeth, sy’n llawn arddangosfeydd hanes ac eitemau cofiadwy Cwm Ogwr. |
Sadwrn 20 – 2pm | Taith Gerdded Hanes: ‘Teyrnas Bedford’ | Parc Bedford, Cefn Cribwr | Dim angen archebu | Bydd y daith gerdded hon yng nghwmni Cefn Gwyrdd yn mynd â chi o amgylch Gwaith Haearn Bedford. Mae’r daith gerdded gylchol yn dechrau ac yn gorffen wrth y wal hanes gyferbyn â’r dafarn gymunedol Three Horse Shoes yng Nghefn Cribwr. |
Mawrth 23 – 2pm | Sgwrs Hanes – ‘Mynachaeth yng Nghymru yn yr Oesoedd Canol’ | Llyfrgell y Pîl | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Peter Rees sy’n trafod y rôl a chwaraeodd tai mynachaidd ym mywyd crefyddol, diwylliannol ac economaidd Cymru yn yr Oesoedd Canol. |
Merched 24 – 2pm | Sgwrs Hanes – ‘Cofnodion y Bwrdd Glo Cenedlaethol yn Archifau Morgannwg’ | Y Nyth, Parc Gwledig Bryngarw | Mae angen archebu – am ddim | Darganfyddwch gofnodion y Bwrdd Glo Cenedlaethol sydd wedi’u hadneuo yn Archifau Morgannwg, a’r hyn y gallant ei ddweud wrthym am y diwydiant glo a’r cymunedau a grëwyd ganddo. |
Iau 25 -11.30am | Sgwrs Hanes: ‘Enwau lleoedd hanesyddol’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | Dr James January-McCann sy’n esbonio’r hanes y tu ôl i’n henwau lleoedd, gan gynnwys ymchwil newydd ar hanes enwau lleoedd Morgannwg. |
Iau 25 – 6pm | Taith Gerdded Hanes: Merthyr Mawr | Merthyr Mawr | Mae archebu’n hanfodol – am ddim | Ymunwch â Graham Loveluck Edwards ar gyfer y daith gerdded hon yn gynnar gyda’r nos o amgylch pentref hanesyddol Merthyr Mawr. |
Iau 25 – 7pm | Sinema: ‘Hidden Figures’ | Y Bocs Oren, Neuadd y Dref Maesteg | Mae archebu’n hanfodol: £5-£5.50 | Yn y 1960au, chwaraeodd tair menyw a oedd yn fathemategwyr Affricanaidd-Americanaidd ran ganolog yn y gwaith o lansio’r gofodwr Americanaidd cyntaf i gylchdro’r Ddaear |
Gwener 26: 11am | Sgwrs Hanes – Teulu Williams o Newcastle Hill | Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr | Archebwch drwy’r llyfrgell – am ddim | Ian Price sy’n esbonio sut y gwnaeth y teulu Williams o Ben-y-bont ar Ogwr adael ei farc ar wahanol agweddau ar fywyd y 19eg ganrif. |
Sadwrn 27 – 11am | Digwyddiad i blant: ‘Straeon a the’ | Llyfrgell Maesteg | Dim angen archebu | Ymunwch â morwyn Edwardaidd ar gyfer te bore arbennig yn Llyfrgell Pen-y-bont ar Ogwr, ynghyd â straeon am fywyd yn oes Edward. |
Sadwrn 27 -11am-3pm | Diwrnod Agored Diwrnod Elvis | Amgueddfa Porthcawl | Dim angen archebu | Fel rhan o Ŵyl Elvis Porthcawl, mae Amgueddfa Porthcawl yn cynnal Diwrnod Agored arbennig – cyfle gwych i ddarganfod trysorau’r amgueddfa. |
Sadwrn 27 – 9am-1pm | Sesiwn gyhoeddus | Ysgol Gynradd Cwm Ogwr | Dim angen archebu | Ymunwch â Chymdeithas Hanes Lleol Cwm Ogwr ar gyfer y sesiwn gyhoeddus hon yn Ysgol Gynradd Ogwr, sy’n cynnwys mynediad i gofeb y glowyr ac arddangosfa gelf gyda gweithiau gan artistiaid lleol. |
Sadwrn 27 – 11am-3pm | Diwrnod Agored | Tŷ Sant Ioan, Pen-y-bont ar Ogwr | Dim angen archebu | Darganfyddwch yr annedd gyfanheddol hynaf ym Mhen-y-bont ar Ogwr! Ar gyfer y penwythnos hwn mae Tŷ Sant Ioan yn croesawu saethwyr canoloesol ac yn cynnal arddangosfa gan berlysieuydd. |
Sul 28 – 11am-3pm | Diwrnod Agored | Tŷ Sant Ioan, Pen-y-bont ar Ogwr | Dim angen archebu | Ar gyfer y penwythnos agored hwn, mae Tŷ Sant Ioan yn croesawu saethwyr canoloesol a pherlysieuydd sy’n arddangos eitemau amrywiol. |
Mawrth 30 – 7pm | Sgwrs Hanes: Cymreictod Oliver Cromwell | Tafarn Three Horse Shoes, Cefn Cribwr | Dim angen archebu | Lloyd Bowen, Athro Hanes Modern Cynnar ym Mhrifysgol Caerdydd, fydd yn trafod Cymreictod Oliver Cromwell. |
Isod mae rhestr gyda’r manylion cyswllt ar gyfer cymdeithasau hanes lleol.
Cymdeithas Hanes Teulu Morgannwg secretary2@glamfhs.org.uk
Cymdeithas Hanes Cwm Llynfi neilperry382@btinternet.com
Cymdeithas Treftadaeth Cwm Garw jarvismob@tiscali.co.uk
Cymdeithas Hanes Pen-y-bont ar Ogwr a’r Cylch committee.brid.hist.soc@gmail.com
Cefn Gwyrdd masoncj4@hotmail.com
Cymdeithas Hanes Lleol Cwm Ogwr ovlhs@ovlhs.co.uk
Cymdeithas Hanes Bro Ogwr arw.cleaves@gmail.com
Cymdeithas Porthcawl a Chymdeithas Hanesyddol Porthcawl porthcawlmuseum@hotmail.com
Tŷ Sant Ioan, Pen-y-bont ar Ogwr saintjohns@hotmail.com.uk
Ymddiriedolaeth Ddiwylliannol Awen – Llyfrgell Treftadaeth ac Archif
Subscribe to our mailing list to receive our latest library news, updates and event information direct to your inbox.